Án Lệ Nixon là một trong án lệ nổi tiếng nhất của Hoa Kỳ, bắt đầu từ sự kiện Watergate(hay bê bối Watergate). Khi công tố viên đặc biệt được bổ nhiệm điều tra sự kiện, đã yêu cầu Tổng thống Richard Nixon cung cấp các bản ghi âm ở Nhà Trắng. Tổng thống Nixon từ chối cho rằng đây là “Đặc quyền hành pháp” cho phép ông giữ lại các thông tin nhạy cảm để duy trì an ninh quốc gia, ông cung cấp bản ghi âm có chỉnh sửa. Sự vụ dẫn đến Công tố viên và Tổng thống kiện nhau ra Tối Cao Pháp Viện.
Năm 1972, trong thời gian diễn ra chiến dịch tranh cử tổng thống, 5 người đàn ông liên quan đến vụ đột nhập vào toà nhà phức hợp Watergate trụ sở Uỷ ban Quốc Gia của Đảng dân chủ tại thủ đô Washington DC. Những người này sau đó bị truy tố có liên quan mật thiết đến tổng thống Nixon. Archibald Cox được bổ nhiệm làm công tố viên đặc biệt điều tra vụ Watergate có được Trát lệnh Toà Án(subpoena) yêu cầu tổng thống cung cấp các đoạn băng ghi âm giữa ông và các cộng sự cho Toà Án quận Columbia.
Tổng thống Richard Nixon cho rằng Toà án không có quyền ép buộc ông công bố các đoạn ghi âm. Ông khẳng định đây là tranh chấp giữa hành pháp là tổng thống và công tố viên không liên quan đến tư pháp, cũng là đặc quyền của Tổng thống phạm vi trong nhóm hành pháp. Ông cũng cho rằng Toà án có quyền giới hạn quyền lực hành pháp thì đây là trường hợp chính đáng để áp dụng đặc quyền nay.
Phán Quyết Tối Cao Pháp Viện
TCPV đã ra phán quyết tuyệt đối, đặc quyền hành pháp vì lý do an ninh và ngoại giao không đủ thuyết phục trong vụ việc này. Án lệ này cũng đã giới hạn quyền hành pháp của Tổng thống chỉ lưu giữ các thông tin nhất định.
Chánh Án Burger cho rằng các đoạn băng buộc phải cung cấp cho Toà án quận, để thẩm phán kiểm tra, ông thừa nhận đã có những tranh cãi trước Toà về việc “nhiệm vụ của Toà án là giải thích pháp luật” về sự tuỳ nghi hành vi của Tổng thống. Toà án phải đưa ra phán quyến hợp lý giải quyết tranh chấp giữ Cox và tổng thống Nixon, khẳng định rằng đặc quyền hành pháp hiến định và Toà án được giải thích Hiến pháp không phải xác định giới hạn đặc quyền hành pháp của Tống thống. Đặc quyền này chỉ là giả định chưa chắc chắn nên sẽ xảy ra tranh chấp. Chánh Án Burger cũng đã giữ thế cân bằng giữa hai bên.
Quyền riêng tư của tổng thống và quyền riêng tư cá nhân rất khác nhau “Tổng thống và phụ tá phải được điều tra theo một phương cách khác và phải chấp nhận trừ các vấn đề riêng tư cá nhân”. Cho dù Cox chứng minh được đoạn ghi âm có liên quan đến các vấn đề của chính phủ, được miễn trừ với sự việc liên quan đến ngoại giao và an ninh, còn vấn đề điều tra tội phạm hình sự thì vẫn không được chấp nhận.
Mặc dù phán quyết không ủng hộ tổng thống Nixon, nhưng lần đầu tiên thừa nhận đặc quyền của tổng thống. Án lệ giải quyết được mâu thuẫn tranh cãi quy định đặc quyền trong hiến pháp.
Thẩm phán Phán quyết
Source: https://www.oyez.org/cases/1973/73-1766
https://www.britannica.com/event/Watergate-Scandal
Xem tiếp lệ khác: Án Lệ