Abraham Lincoln Tổng thống được nhiều người mến mộ nhất ở Hoa Kỳ. Hình ảnh của ông cũng được rất nhiều quốc gia khác trên thế giới đón nhận và đánh giá rất cao. Ông được xếp vào hàng tinh hoa lãnh đạo của nhân loại, sự cống hiến của ông đã tạo nên một trong những trang sử quan trọng của Hoa Kỳ.
Abraham Lincoln Là ai ?
Là tổng thống thứ 16 (1861-1865) của Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ. Sinh ngày 12 tháng 2 năm 1809 ở Hodgenville, bang Kentucky, Hoa Kỳ mất ngày 15 tháng 4 năm 1865. Là tổng thống trong cuộc nội chiến Hoa Kỳ với Tuyên ngôn xóa bỏ chế độ nô lệ.
Tổng thống Lincoln được xem là một trong những vị tổng thống vĩ đại nhất của Hoa Kỳ. Một trong số ít anh hùng dân tộc có được đời ly kỳ và trải qua vô số thất bại liên tiếp. Câu chuyện cuộc đời ông cùng với tư duy lý tưởng giải phóng nô lệ và sự công bằng bác ái của con người khi sinh ra. Tổng thống Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ trong thời kỳ nội chiến lãnh đạo phe chính phủ thắng phe Liên minh miền Nam ủng hộ sử dụng nô lệ.
Một người có tài hùng biện, diễn thuyết gây được tiếng vang tạo được sự chú ý đã giúp ông có được sự ủng hộ của người dân. Các bài diễn thuyết về dân chủ công bằng là đòn đẩy để ông trở thành tổng thống sau này. Ngày 30 tháng 5 năm 1922 Đài tưởng niệm Lincoln được khánh thành ở thủ đô Washington nhằm tôn vinh ông.
Cuộc Đời Abraham Lincoln
Ông được sinh ra trong căn nhà gỗ ở bang Kentucky, tuổi thơ ông gắn bó với các nông trại ở thung lũng Knob Creek. Phụ giúp gia đình trong việc đồng án. Tổ tiên của ông là những người thợ dệt di dân từ nước Anh sang Massachusetts năm 1637. Ngày 12 tháng 06 năm 1806, cha ông là Thomas Lincoln cưới mẹ ông Nacy Hanks và có ba người con là Sarah, Abraham và Thomas.
Đến năm 1816 gia đình ông phải di dân sang Indiana do vấp phải vụ kiện tranh chấp đất đai. Khai hoang vùng đất mới ở Tây Nam Indiana canh tác, săn bắt cùng cha đã giúp ông có một tinh thần thép tiền đề tạo nên tính cách mạnh mẽ của ông. Mùa thu năm 1818 mẹ ông qua đời, năm 1819 cha ông lấy thêm người mẹ kế, một hóa phụ đã có 3 con. Nhưng thật may mắn bà đối xử với con riêng của chồng rất tốt, sau này ông rất cảm kích người mẹ kế này.
Bà đã khuyến khích ông đọc sách, điều mà ông rất thích nhưng ông vẫn không dám nói ra. Cha mẹ Lincoln đều là người mù chữ, không được tiếp cận học đường. Cha ông luôn khuyến khích ông đi học, dù ít hay nhiều, có lần hàng xóm của Lincoln cho biết ông đã đi vài Km để mượn sách về đọc. Tuổi trẻ dù ông đọc rất ít sách cũng như không bị ảnh hưởng bởi tu duy hiện thời nhưng sách Kinh thánh là cuốn sách duy nhất nhà ông có cũng là tiền đề tạo ra nguồn cảm hứng sau này cho Linclon
Tháng 2 năm 1830, gia đình ông có cuộc di dân lần thứ hai lần này đến bang Illinois, chang trai 21 tuổi bắt đầu cuộc sống mới tại đây. Ngoại hình chàng trai trẻ ấy cao 1m9, vóc dáng gầy nhưng rất có cơ bắp rất khỏe do ông đã phụ gia đình giúp việc trang trại từ nhỏ. Giọng nói của ông trầm và khàn, bước chân dài ông có khả năng kể chuyện, thu hút người nghe đây chính là kỹ năng sao này tạo ra những bài diễn thuyết xuất sắc nhất của ông.
Tại Illinois, ông đã trải qua rất nhiều ngành nghề không còn muốn làm một nông dân nữa. Từ thợ đốn củi, thờ thuyền với hành trình vượt sông Mississippi xuôi dòng đến New Orleans, Luoisiana. Kinh qua rất nhiều việc bán hàng, nhân viên bưu điện, giám định viên. Trong cuộc chiến tranh với người da đỏ “Black Hawk War” 1832, ông tình nguyện đi lính và được chọn làm đội trưởng sau cuộc chiến ông đùa rằng dường như không có chiến đấu với thổ dân mà chỉ có cuộc chiến đẫm máu với loài muỗi. Với hoài bão trở thành một nhà lập pháp dù thất bại rất nhiều lần trong các cuộc bầu cử nhưng ông vẫn thành công sau đó. Ông tự học và bắt đầu học về Luật thông qua các cuốn sách luật ông đọc năm 1836 ông vượt qua kỳ thi lấy chứng chỉ hành nghề luật và bắt đầu con đường trở thành luật sư từ đây.
Hành Nghề Luật
Sau đó, ông đến sống ở Springfield nơi được chọn làm thủ phủ mới của bang Illinois nhiều cơ hội kiếm cơm trong ngành luật hơn. Ban đầu ông cộng tác với John T. Stuart, rồi tiếp đến là Stephen T. Logan và cuối cùng là từ năm 1844 William H.Herndon ngưởi nhỏ hơn ông 10 tuổi nhưng am hiểu kiến thức sâu và yêu nghề dù Lincon nhìn nhận Herndon có chứ tư duy cực đoan. Cả hai có được một ít thành công, cùng chia đôi số tiền kiếm được dường như cả hai người đều không mâu thuẫn trong vấn đền tiền bạc.
Lincoln kiếm được một khoản quá hơn mặt bằng chung nhờ vào hành nghề luật. Ông kiếm được 1200 đến 1500$ tháng, thời điểm đó lương của thống đốc bang chỉ có 1200$, thẩm phán chỉ 750$. Làm việc chăm chỉ, luôn làm cho bản thân bận rộn, không chỉ làm vì tiền mà còn theo đuổi nghề Luật. Vào mùa thu hay mùa xuân ông tự mình cưỡi ngựa đi trăm dặm qua các đồng cỏ Bắc Mỹ để chu du trải nghiệm cho bản thân ông.
Sau năm 1850, dự án đường sắt nhằm giúp giao thương thuận tiện, Lincoln đã vận động hành lang công ty Illinois Central Railroad. Trở thành Luật sư đại diện cho công ty vận động chính sách ở các bang. Bảo vệ, giúp công tu đường sắt chiến thắng vụ kiện về thuế của Hạt McLean với chi phí thuê Luật sư lên đến 5000$. Đại diện cho rất nhiều công ty khác như ngân hàng, bảo hiểm, thương nhân, công ty sản xuất. Một trong những vụ kiện xuất sắc nhất của ông là bảo vệ công ty xây dựng cầu đường Rock Island Bridge, chủ quản một cây cầu bắt qua sông Mississippi dưới áp lực bị yêu cầu gỡ bỏ vì an toàn hàng hải. Ông kinh qua rất nhiều vụ án từ dân sự đến hình sự. Vụ kiện hình sự gây tiếng vang lớn cho ông, trong vụ án nhân chứng khẳng định dưới ánh sáng mặt trăng thấy rất rõ nghi phạm Duff Armstrong giết người. Dựa vào lịch niên giám(Almanac-tính theo âm lịch của châu Á) hôm đó trăng khuyết thì không thể nhìn thấy dù ở khoảng cách gần. Bị cáo được thả tự do.
Ông bắt đầu bước vào con đường chính trị sau hơn 20 năm hành nghề luật. Với một tiền đề là một luật sư có tiếng và thành công ở Illinois, không chỉ là một người tài năng mà còn là người rất có thiện cảm từ rất nhiều người. Tận tậm cho các vụ kiện ông tham gia bào chữa, tôn trọng sự công bằng và trung thực.
Hôn nhân và gia đình Lincoln
Ông có một mối tình thở hàn vi với Ann Rutledge năm 1835 bà qua đời năm lúc mới 22 tuổi, dù nhiều người còn nghi ngờ và chưa có bằng chứng cho thấy tồn tại mối tình này của ông. Sau đó ông cầu hôn Mary Owens nhưng bị từ chối vì cho rằng ông là người rất khô khan, không biết cách làm phụ nữ hạnh phúc.
Mối tình thật sự khắc cốt ghi tâm với ông chính là Mary Todd, một người phụ nữ thông minh, hiểu biết rộng, có học thức xuất thân từ gia đình có gia thế ở Kentucky. Họ hàng của Mary Todd ở Springfield là tầng lớp quý tộc trong thị trấn nơi Lincoln sinh sống. Trong số đó nhiều người không ủng hộ mối tình của hai người, đã làm cả hai gặp phải áp lực ông chủ động chia tay kết thúc mối quan hệ năm 1841. Ông rơi vào trầm cảm, mất tinh thần nhưng cuối cùng cả hai cũng không thể sống xa nhau ngày 4 tháng 10 năm 1842 họ kết hôn.
Cả hai có 4 người con trai, Edward Baker mất năng 4 tuổi, William Wallace mất năm 11 tuổi. Robert Todd người duy nhất sống đến năm 82 tuổi. Lincoln luôn để các con sống gần vợ và chịu sự ảnh hưởng của bên ngoại. Luôn tận tụy với con cái, dành nhiều thời gian cho gia đình nhưng vận có những mối bất hòa riêng của gia đình như bao cặp đôi khác. Vợ ông mắc hội chứng đa nhân cách và bị bệnh đau nửa đầu, đôi khi bà cảm thấy cô đơn không an toàn khi ông vắng nhà những lúc đi tranh tụng. Sau khi ông nhậm chức tổng thống thì con trai Willie mất, ba đau khổ bị kẻ thù miền Nam Đảng Dân chủ mỉa mai chế giễu đùa cợt châm biếm. Điều khiến ông phiền lòng ở bà chính là bà tiêu xài hoang phí do thói quen sinh ra từ con nhà quý tộc. Năm 1875 bà bị tuyên bố là mắc bệnh tâm thần sau cứ sốc tâm thần quá nặng khi chứng kiến chồng bà bị bắn trước mặt, cùng với việc bà luôn bị ám ảnh thời kỳ đầu hôn nhân bà chính là người khuyên khích ông theo đuổi tham vọng và ước mơ.
Đối với bà, ông luôn yêu thương và cùng bà tham gia phụ vụ cộng đồng giáo hội nhưng không theo Đạo:
Khi các nhà thờ khắc ghi lên bàn thờ Chúa, dành cho các con chiên, Đấng cứu thế đã nói bản chất của Pháp luật và Sách Phúc Âm “Ngươi hãy yêu thương chúa bằng con tim, tâm hồn, bản thân, hàng xóm, thần thái với chúa” Nên tôi đi nhà thờ bằng tận com tim của mình.
When any church will inscribe over its altar, as its sole qualification for membership, the Saviour’s condensed statement of the substance of both Law and Gospel, “Thou shalt love the Lord thy God with all thy heart, and with all thy soul, and with all thy mind, and thy neighbor, as thyself,” that church will I join with all my heart and all my soul.
Giai đoạn đầu của cuộc đời và sự nghiệp ông theo chủ nghĩa hoài nghi và tự do suy tưởng. Khi ông chỉ trích các vấn đề Thiên chúa giáo và nhà thờ, đã bị các ki tô hữu công kích ông khi ông tham gia chính trị. Khi ông ứng cử vào Quốc hội năm 1846 giáo phái Thiên chúa giáo đã công kích đã làm ông thất bại trong cuộc chạy đua vào quốc hội. Dù vậy ông lại là một người có đức tin vào tôn giáo, ông rất thích đọc kinh thánh và văn học Shakespeare. Trong các cuộc nói chuyện với bạn bè, ông hay trích dẫn các công nói Sách kinh thánh và văn học Shakespeare. Ông lại là người thích làm việc khôn ngoan hơn là chỉ đơn thuần làm việc tay chân, ông không thích chủ nghĩa siêu hình.
Bước Đầu Của Vũ Đài Chính Trị
Khi ông lấn sân vào chính trị thì Andrew Jackson đang là tổng thống, ông rất đồng cảm với chính sách của Jackson nhưng không ủng hộ chính sách tách biệt chính phủ với doanh nghiệp. Ông nhận định “Hợp thức hóa các dự án của chính phủ vì cộng đồng thì nên làm, có thể không phải tất cả, có thể không hiệu quả toàn bộ nhưng đó vẫn là tiền vốn cá nhân”. Thời kỳ đầu ông rất ủng hộ Henry Clay và Daniel Webster, họ ủng hộ dùng quyền hành pháp liên bang khuyến khích kinh doanh và phát triển nguồn tài nguyên quốc nội như ngân hàng, thuế bảo hộ, chích sách cải thiện cơ sợ hạ tầng và giao thông. Ông nhận thấy Illinois và phần phía Tây gần như tách biệt với thế giới bên ngoài cần có sự thúc đẩy phát triển kinh tế. Lincoln gia nhập đảng Whigs.
Để trở thành nhà Lập pháp bang Illinois của Đảng Whig, phải ứng cử đến 4 lần mới thành công từ năm 1824 dến 1840. Chiến lược của ông là xây dựng các quỹ của tiểu bang cho mạng lưới giao thông công cộng, kênh đào, đường cao tốc nối liền các bang từ Boston đến lãnh thổ phía Tây. Khi nhà lập pháp bang ông chống đối và muốn xóa bỏ chế độ nô lệ. Năm 1837, sau cái chết của Mục sư Elijah Lovejoy người theo chế độ bãi nô bị đám đông người ủng hộ chế độ nô lệ cực đoan bắn chết. Lập pháp bang lại đề ra các chính sách ủng hộ nô lệ lên án người đứng ra bảo vệ tự do vì lo sợ khủng hoảng xảy ra đặc biệt các bang miền Nam theo Đảng Dân chủ. Lincoln từ chối, không ủng hộ chính sách trên nên đã bầu phiếu chống đối ” Người nô lệ bị đối xử bất công ” tư duy xóa bỏ chế độ nô lệ sẽ phát triển để đánh bại loài quỷ dữ”
Trong nhiệm kỳ duy nhất của ông ở Quốc Hội Hoa Kỳ(1847-1849), ông là thành viên đơn độc của Đảng Whig đến từ Illinois, ít được chú ý không có nhiều tầm ảnh hưởng. Ông đã đề xuất dự luật bãi bỏ nô lệ nhưng chỉ nhận được rất ít đặc biệt các điền chủ sử dụng nô lệ miền Nam thuộc Đảng Dân chủ phản đối quyết liệt.
Ông dấn thân vào các chính sách hành pháp nhằm tạo đà để ra tranh cử tổng thống, ông nhận ra mình không thể đi chính sách của Đảng Dân chủ ủng hộ nô lệ hay Đảng Whig thiếu chính sách rõ ràng không cương quyết. Sau chiến tranh với Mexico ông nhận thấy, tổng thống James K.Polk đã lạm dụng quyền và để xảy chiến tranh. Ông vận động hành lang cho tổng thống Zachary Taylor, Lincoln hy vọng được đề cử làm Văn phong đất đai liên bang nhưng không nhận được đề cử vì đã chỉ trích các vấn đề chiến tranh và thất bại trong việc ứng cử vào quốc hội. Ở tuổi 40, thất bại trong sự nghiệp chính trị gần như ông sẽ kết thúc sự nghiệp tại đây.
Con Đường Đến Nhà Trắng
Sau 5 năm, ông gần như không tham nhiều vào chính trị nhưng có một sự việc đã đưa ông trở lại con đường chính trị trở lại là chính mình. Đối thủ chính trị của ông là Stephen Douglas vận động Quốc hội 1854 thông qua dự luật biến vùng đất Louisiana thành khu vực cho phép sử dụng người nô lệ da đen. Đồng thời cho phép Kansas và Nebraska quyền tự quyết quy định về chế độ nô lệ. Đạo luật kích động các bang Đảng Dân chủ sử dụng lao động chống đối tiểu bang Illinois và các miền Bắc. Điều đó cho phép Đảng Cộng Hòa mới nổi có cơ hội phát triển mạnh mẽ với cương lĩnh giải phóng nô lệ. Lincoln cùng với nhiều thành viên của Đảng Whig gia nhập Đảng Cộng hòa năm 1856. Trước đó, vài thành viên Đảng Cộng hòa muốn Douglas gia nhập và kéo các ứng viên ủng về, Lincoln quyết định tự mình trở thành thủ lĩnh Đảng. Một quyết định táo bạo đã đưa ông trở thành một trong những người có tầm nhìn của Đảng này.
Lincoln quyết định ra tranh cử với ứng viên đương nhiệm chính là Douglas vào ghế thượng viện bang Illinois 1858. Các cuộc tranh luận đã vượt qua tầm ảnh hưởng không chỉ mỗi bang Illinois, tạo ra cơn sóng ở những bang khác. Cả hai đều thể hiện tài hùng biện của mình, nhưng Lincoln lại được đánh giá nhiều hơn ở chỗ hùng biện rất hay và truyền cảm hơn, thu hút khán giả chú ý. Buổi tranh luận được công báo 1860 đã tạo ra một hình tượng quá tốt về Lincoln tạo bước đột phá cho chiến dịch tranh cử tổng thống sau đó.
Khác biệt giữ Lincoln và Douglas chính là xóa bỏ chế độ nô lệ ở các vùng lãnh thổ và trên khắp Hoa Kỳ. Quốc hội phải can thiệp vào tạo ra các quy định xóa bỏ nô lệ ở nơi đây vùng lãnh thổ xa xôi miền viễn Tây vẫn đang áp dụng luật lệ địa phương. ” Một gia đình bị chia rẽ tự bản thân nó không thể đứng vững. Tôi tin rằng chính phủ không thể vừa ủng hộ tự do vừa ủng hộ nô lệ”. Ông muốn các vùng lãnh thổ mới phải xóa bỏ chế độ nô lệ, để người nghèo di dân tạo lập sự nghiệp ở đây, đặc biệt là sau phán quyết vụ Dred Scott 1857 không trao quyền tự do cho dân da đen phán quyết là nguồn cơn thổi bùng chiến tranh 5 năm sau.
Dù cuối cùng ông thất bại tranh ghế thượng nghị sĩ nhưng lại là cơ hội để ông ra tranh cử chức tổng thống. Ngày 18 tháng 5 năm 1860, ông chiến thắng vòng bỏ phiếu thứ ba trong hội nghị Đảng Cộng hòa ở Chicago ra đại diện tranh cử tổng thống. Trong khi Đảng Cộng hòa đoàn kết và thống nhất về mặt tư tưởng thì ngược lại bên kia chiến tuyến, Đảng Dân chủ đang chia rẽ do bất đồng các chính sạch nô lệ. Tổng thống Lincoln dù nhận được rất ít phiếu bầu ở miền Nam điều đã được dự đoán trước đó nhưng ông có lượng lớn phiếu bầu phổ thông, chiến thắng ở khu vực có nhiều cử chi đoàn.
Nhiệm Kỳ Tổng Thống Bất Ổn
Sau khi Tổng thống Abraham Lincoln thắng cử và trước khi tuyên thệ nhận chức, tiểu bang South Carolina tuyên bố rút khỏi liên bang. Để tránh điều tương tự với các bang miền Nam khác, Quốc hội Hoa Kỳ hợp bàn đưa ra Thỏa hiệp Crittenden trong đó có Tu hiến pháp ủng hộ nô lệ mãi mãi ở các bang sử dụng nô lệ, ở vùng lãnh thổ chia ra hai khu vực khác nhau. Dù tổng thống Lincoln không phản đối điều đầu tiên của Tu hiến pháp, nhưng phản đối sự tác động vào các khu vực nền tảng Đảng Cộng hòa đang chiếm đa số. Phản đối phân chia vùng tự do và nô lệ tại khu vực lãnh thổ chưa chính thức thành tiểu bang, chỉ sẽ khuyến khích Đảng Dân chủ mở rộng lãnh thổ nô lệ ở các vùng này. South Carolina cùng 6 bang khác tuyên bô ly khai thành lập liên bang miền Nam dẫn đến cuộc nội chiến.
Sự chia rẽ bắt đầu khi Abraham Lincoln lên làm tổng thống, sự khác biệt giữa hai miền Nam Bắc. Cuộc nổi loạn ở pháo đài Fort Sumter, cảng Charleston bang South Carolina châm ngòi cho nội chiến. Khi liên bang miền Nam tuyên bố và vây hãm chiếm pháo đài này sau 34 tiếng. Tổng thống Lincoln nhận thấy dự đoán trước tình hình sẽ có chiến tranh xảy ra. Ông yêu cầu tướng lục quân Winfield Scott chuẩn bị tinh thần chiến đấu tái chiếm lại cảng biển. Trong diễn văn nhận chức ông nói:
Sức mạnh liên bang đã cho giao phó cho tôi, giữa gìn, tài sản quốc gia nơi thuộc về chính phủ, đảm nhận nhiệm vụ thiên liêng làm những việc thật cần thiết, không có cuộc xâm lược nào, không dùng vũ lực chống lại nhân dân
The power confided to me, will be used to hold, occupy, and possess the property, and places belonging to the government, and to collect the duties and imposts; but beyond what may be necessary for these objects, there will be no invasion—no using of force against, or among the people anywhere.
Nội Chiến Bùng Nổ
Ngay sau khi nhận chức ông nhận được tin xấu Doanh trại Sumter khó giữ nếu không gửi viện quân. Ông vẫn trì hoãn hành động vì có rất nhiều ý kiến bất đồng với nhau, tướng Scott và ngoại trưởng William Seward vài thành viên cố vấn khác muốn ông bỏ vị trí này vì đại cục. Nhưng thành viên khác của Đảng Cộng hòa không muốn bỏ vị trí này không muốn nhường bước bị coi là yếu mềm. Cuối cùng Lincoln quyết định yêu cầu hai tuyến viện quân một cho Fort Sumter một cho Fort Pickens ở Florida. Ngày 12 tháng 4 năm 1861 phát súng đầu tiên khơi màu cho nội chiến ở Fort Sumter.
Ông không muốn dùng vũ lực để duy trì hòa bình, ông muốn một nhà nước liên bang hòa bình. Ông đã khóa, cấm các cảng biển, cấm tàu nước ngoài vào nhằm tránh châu Âu nhúng tay vào. Kêu gọi người tình nguyện gia nhập quân chính phủ một bước đi khôn ngoan của ông nhằm tránh miền Nam tập hợp người trước.
Tướng Scott đã khuyên ông không nên giao tranh trực tiếp mà phải kiểm soát sông Mississippi mục đích chia cắt khu vực miền Nam là thành hai phần tách biệt nhau. Nhằm hướng đến đánh bọc hậu bao vây các bang miền Nam. Ông không tin chiến thuật này sẽ thành công, nên đã tự quyết yêu cầu viện quân đi tiến đầu Virginia kết quả thất bại và rút quân tại trận Bull Run ngày 21 tháng 7 năm 1861. Ông ký quyết định cho phép quân đội kiêm nhiệm nhiều vị trí chủ động trên chiến trường.
Tinh Thần Lãnh Đạo Abraham Lincoln
Dù đang chiến tranh, phong cách lãnh đạo của ông vẫn theo tính cách xu hướng chính trị nhiều hơn là một vị tướng “tôi không muốn kiểm soát mỗi thứ, nhưng thứ thật mọi thứ đang kiểm soát tôi”-“Chính sách của tôi là không có chính sách”. Không có quy tắc và rất linh hoạt giải quyết vấn đề chấp nhận sẽ có rủi ro trong các quyết định đưa ra.
Từ năm 1861 đến 1864, ông vẫn còn rất ngại áp đặt lên các vị tướng lãnh của ông. Từ việc chấp nhận thư từ chức của tướng Scott tháng 10 năm 1861, giao quyền cho McCleallan nắm giữ quân đội. Sau vài tháng, nhận ra tướng McCleallan kẻ lười biếng và chậm chạp ông cách chức McCleallan. Rồi thay thế lần lượt Joseph Hooker, George Gordon Meade, Henry W. Halleck nhưng đều không đem lại kết quả tốt và làm ông hài lòng.
Gettysburg
Sau trận chiến thắng cực kỳ quan trọng ở trận Gettysburg, tiểu bang Pennsylvania ngày 19 tháng 11 năm 1863. Hơn bốn tháng bị vây hãm trong chiến dịch tấn công lên miền Bắc của phe miền Nam, trận chiến đánh dấu bước ngoặt toàn cục cho phe miền Bắc chiếm thế thượng phong. Ông đã đọc diễn văn bất hủ trở thành huyền thoại cho lịch sử Hoa Kỳ tại Gettysburg trong buổi lễ ông tham gia Tưởng niệm chiến sĩ hai bên. Diễn văn Gettysburg được xem như bản tuyên ngôn nhân quyền của Hoa Kỳ và cho thế giới sau này
Bản dịch Wikipedia
Tám mươi bảy năm trước, cha ông ta đã dựng nước trên mảnh đất này, bắt nguồn từ khao khát Tự Do, và dốc lòng trong niềm tin [rằng] mọi người sinh ra đều bình đẳng.
Hôm nay, chúng ta đang đánh một trận [nội] chiến vĩ đại, [một cuộc chiến] thử thách sức chịu đựng bền bỉ của quốc gia này, hay bất cứ quốc gia nào khác, được tạo ra từ ước muốn Tự Do và hết lòng vì Bình Đẳng cho mọi người. Chúng ta đã đối mặt trên bãi chiến trường này. Chúng ta giờ đây vinh dự dành riêng một phần [của] chiến trường làm nơi yên nghỉ cuối cùng cho những con dân đã hy sinh để tổ quốc được sinh tồn. Đó là điều hợp lẽ và đáng cần phải làm.
Nhưng, nếu hiểu theo nghĩa rộng lớn, [thì] chúng ta không thể có vinh dự này… chúng ta không thể tạo ra linh thiêng… cũng không thể làm rạng danh mảnh đất này. Chính những người dũng cảm, dù sống hay đã chết, chính những người đã chiến đấu nơi đây đã khiến mảnh đất này trở thành thiêng liêng, chứ chúng ta chẳng thể làm gì khác hơn được.
Người ta sẽ chẳng quan tâm, sẽ chẳng ghi nhớ hoài những điều chúng ta nói hôm nay, nhưng họ sẽ mãi mãi không bao giờ quên sự chiến đấu của những người đã nằm xuống nơi đây. Cái chính là chúng ta, những người còn đang sống, cần phải cố gắng kế tục sự nghiệp còn đang dang dở mà những người đã chiến đấu [và nằm xuống] ở đây đã vinh dự đi hết nửa chặng đường.
Chính là chúng ta, những người đang hiện diện nơi đây, cần phải tiếp nhận phần còn lại trọng trách trước mắt-
Vì những người đã ngã xuống này, chúng ta phải quyết tâm cao hơn nữa vì chính nghĩa mà họ đã chiến đấu đến nỗ lực cuối cùng-
Chính tại nơi đây, chúng ta quyết tâm để họ không chết vô nghĩa–
Đất nước này, dưới tay Thiên Chúa sẽ có một nền tự do mới-
Và một chính quyền của dân, do dân, vì dân sẽ không phải chết rục trên đất này.
Cuối cùng cũng có một tướng đảm nhận được trách nhiệm thống lĩnh quân đội, tướng mặt trận phía Tây Ulysses Grant sau chiến dịch Vicksburg ở Mississippi. Chín ngày sau chiến thắng đó, đúng ngày 4 tháng 7 năm 1863, tổng thống Lincoln gửi thư chúc mừng tướng Grant. Đến tháng 8 năm 1864, ông trao cho tướng Grant chức thống lĩnh quân đội Hoa Kỳ. Các tướng lĩnh thân cận tướng Grant mặt trận viễn Tây khác là William Sherman, Philip Sheridan, George Thomas đã ảnh hưởng đến cuộc chiến lẫn chiến thắng nhiệm kỳ 2 của Tổng thống Lincoln.
Tướng Grant là một nhân vật cực kỳ quan trọng trong cuộc nội chiến, ông đảm nhận rất nhiều vai trò quan trọng tham mưu và quyết định đến cuộc chiến. Tuy nhiên ông vẫn hay chứng kiến tổng thống Lincoln thường xuyên đảm nhận việc quân, cố vấn, bàn luận chiến thuật.
Ông tận hiến cuộc đời cho tự do. Trước khi trở thành tổng thống ông là một nhà hùng biện. Theo chủ nghĩa tự do trong khi xã hội thời điểm ông sống chấp nhận nô lệ là điều bình thường. Điều đó có nghĩa ông phải đương đầu với cả xã hội chỉ để tìm tự do cho người da đen đôi lúc ông phải lùi bước để vì cục diện lớn hơn trên đường đến Nhà Trắng. Ông nghi ngờ các quy định của Hiến pháp, khi ông lên làm tổng thống đã có Tu hiến pháp số 13 được thông qua xóa bỏ chế độ nô lệ. Ông lo lắng 4 triệu nô lệ da đen miền Nam sẽ khó hòa nhập với chính trị và xã hội. Đặc biệt xác định biên giới các bang nô lệ để giữ cửa không cho họ vận động các bang khác.
Để vận động người dân ủng hộ xóa bỏ chế độ nô lệ, ông thực hiện viết một bản Tuyên Ngôn Giải Phóng Nô Lệ. Vừa chính ngôn vừa vững chắc đạo lý để vận động. Phạt nặng người buôn bán sử dụng nô lệ vừa đồng thời chính phủ liên bang ủng hộ tài chính tái thiết canh tân nông nghiệp. Đồng thời lúc này Quốc hội đã thiện ý ủng hộ cấp ngân sách để ông thực hiện kế hoạch của mình.
Điều ông lo sợ rằng sau cuộc chiến sẽ có thể tái lập tình trạng nô lệ ở các bang miền Nam, một số việc cần phải làm đó là thông qua Tu hiến Pháp số 13. Năm 1864 ông cố gắng thông qua những thất bại do Đảng Dân chủ kiểm soát Hạ viện nhưng cuối cùng tháng 3 năm 1865 mới được thông qua lúc này Đảng Cộng hòa chiếm đa số ở cả lưỡng viện Quốc Hội. Nhưng đến tháng 12 năm 1865 các bang mới thông qua hoàn toàn lúc này ông đã qua đời không thể chứng kiến thành quả của ông đem lại cho Hoa Kỳ.
Lãnh Đạo Lúc Nội Chiến
Để chiến thắng cuộc chiến này ông phải có sự ủng hộ của đa số dân chúng. Kể cả hai miền Nam và Bắc, điều cần thiết là liên bang miền Bắc. Nhưng ở các bang miền Bắc tồn tại các nhóm cử tri ủng hộ một người từ quê hương của họ. Ông cần có nhiều nhất có thể phiếu bầu để làm tổng thống, ông dành rất nhiều thời gian để vận động cử tri từ rất nhiều vùng miền cho đến các khía cạnh văn hóa để gây chú ý và ủng hộ. Chỉ có ông có kỹ năng chính trị đàm phán nói chuyện với cử tri, hiểu biết từng người và cảm xúc những người ông tiếp xúc.
Đối thủ rất mạnh, ông nhận thấy Đảng Dân chủ bị chia rẽ do chính sách nô lệ người da đen và giữa nhóm muốn chiến tranh với nhóm ôn hòa. Ông hợp tác với các Đảng viên ôn hòa tự do của Đảng Dân chủ để có sự ủng hộ. Nhưng cũng phải cẩn trọng khi hợp tác phải kẻ thù đặc biệt phải giữa làm sao Quốc hội thông qua Tu hiến pháp số 13 vì Quốc hội do Đảng Cộng hòa chiếm đa số sẽ không ủng hộ ông nếu ông hợp tác với Đảng Dân chủ.
Trong lúc chiến tranh ông đã thực hiện chính sạch cứng rắn, tước bỏ một số quyền tự do báo chí của chính Đảng Cộng hòa lẫn Dân chủ, nhằm tránh tuyên truyền ảnh hưởng cuộc chiến. Ông kiểm soát các hoạt động của các Đảng viên Đảng Dân chủ ở miền Bắc tránh làm loạn, điều đã xảy ra trong thời chiến. Nhiều người ủng hộ chính sách này vì nó hợp thời chiến, ông ủng hộ chiến lược thuế quan, cải thiện hệ thống ngân hàng và xây dựng đường sắt nối liền hai bờ Đông Tây, các gói tài chính cải thiện xã hội quốc nội, tái thiết sau chiến tranh.
Năm 1864 cũng như năm bầu cử 1860, Tổng thống Lincoln tự đảm nhiệm chiến dịch tranh cử, ông làm mọi thứ để có sự tín nhiệm từ những người lính. Đa số quân đội bầu cho người Đảng Cộng hòa, ông tái đắc cử vượt qua ứng cử viên của Đảng Dân chủ là tướng McClellan.
Năm 1864, Đảng Dân chủ với mục đích muốn ký kết hiệp ước hòa bình và đình chiến, cùng với vài thành phần chống đối trong Đảng Cộng hòa muốn Tổng thống Lincoln ký kết hòa ước có điều kiện nhưng ông từ chối
Điều kiện tái lập hòa bình là sự toàn vẹn của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, xóa bỏ chế độ nô lệ, đến từ việc chính phủ kiểm soát quân đội và các tiểu bang phải chấp hành mệnh lệnh Hành pháp của chính phủ Liên Bang. Đó mới là điều kiện của sự tự do ổn định của hai miền.
Any proposition which embraces the restoration of peace, the integrity of the whole Union, and the abandonment of slavery, and which comes by and with an authority that can control the armies now at war against the United states will be received and considered by the Executive government of the United States, and will be met by liberal terms on other substantial and collateral points.
Khi nhóm cánh hữu phản đối ông về chính sách tái thiết không toàn diện, để lại nhiều mầm móng tàn dư của miền Nam. Sự thật đây chính là điều đã xảy ra kéo dài gần 100 năm sau tàn dư mới có thể xóa bỏ. Ngày 3 tháng 2 năm 1865 ông tự mình đến tìm gặp tướng lĩnh phe liên minh miền Nam để đàm phán hòa bình ông hứa sẽ áp dụng chính sạch hòa bình nhưng đã bị từ chối.
Di Sản Abraham Lincoln
Vào cuối cuộc chiến, chính sách dành cho miền Nam không rõ ràng, dù ông tin rằng nhiệm vụ chính là tái thiết các bang miền Nam thống nhất về con người tinh thần, tâm hồn, hành chánh đối với bang đòi ly khai dù thua cuộc nhưng vẫn giữa thái độ kỳ thị. Ông không thực hiện chiếm đóng quân sự và cải cách toàn bộ khu vực này trong diễn văn cuối cùng của ông ngày 11 tháng 4 năm 1865-“các đặc thù” gắn liền với mỗi bang nên cần có thời gian để thay đổi, sự canh tân và chưa có tiền lệ sẽ tạo ra vấn đề. Không có kế hoạch độc quyền và cần phải linh hoạt để thực hiện một cách an toàn. Đối với những bang Louisiana và Tennessee, ông phản đối thành lập chính quyền mới, bang Virginia và North Carolina ông sẵn sàng sử dụng lại những kẻ chống đối từ chính quyền miền Nam cũ để chuyển giao một cách hòa bình. Kịch liệt phản đối những người từ miền Bắc cơ hội vào nắm chính quyền miền Nam. Ông hy vọng tự những người miền Nam điều hành quê hương của họ, tự tìm cách hòa hợp người da đen và da trắng ” tự bản thân họ có thể vượt qua các mối quan hệ bất hòa cũ để tạo ra con đường mới tốt đẹp hơn”. Ông muốn có một chương trình giáo dục mới để người da đen họa nhập xã hội, trao quyền bầu cử cho người da đen.
Vấn đề tái thiết sự khác biệt giữa ông và nhiều người trong Đảng Cộng hòa từ đầu năm 1865. Đa số yêu cầu quân đội vào tái thiết nhưng ông phản đối kế hoạch tịch thu tài sản điều chủ nô lệ, chuyển giao quyền lực cho người miền Bắc.
Tháng 4 năm 1865, tổng thống Lincoln bắt đầu tìm cách giải quyết bất đồng nội bộ trong Đảng. Ông yêu cầu chấp nhận các nhà lập pháp miền Nam, đồng thời chấp thuận kế hoạch của tướng Stanton quân đội tái thiết miền Nam. Sau cuộc hợp ngày 14 tháng 4, có lẽ chính sách tái thiết của ông sẽ hoàn thành nếu ông tiếp tục hoàn thành hết được nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của mình.
Buổi chiều ngày 14 tháng 4 năm 1865, sát thủ 26 tuổi John Wikes Booth kẻ cuồn tính ủng hộ Đảng Dân chủ, có mối quan hệ với liên minh miền Nam theo Đảng Dân chủ. Đã bắn vào đầu tổng thống Lincoln tại rạp hát Ford, thủ đô Washington, ngày hôm sau ông qua đời.
Dịch và cải biên: La Mạnh Nhất
Sources: https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/presidents/abraham-lincoln/
https://www.britannica.com/biography/Abraham-Lincoln