Án lệ Scott, phán quyết của Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ vào ngày 6 tháng 3 năm 1857 (7-2). Quy định nô lệ người da đen khi có được thân phận tự do ở những địa điểm, tiểu bang và vùng lãnh thổ tự do (một số bang ở Hoa Kỳ cấm chế độ nô lệ) không thể trở thành công dân của Hoa Kỳ. Trong thỏa hiệp Missouri 1820 (Missouri Compromise) tuyên bố lãnh thổ phía tây Missouri và phía bắc từ vĩ tuyến 36 tự do là vi hiến. Quyết định của TCPV đã thổi bùng ngọn lửa đưa Hoa Kỳ tiến gần hơn vào cuộc nội chiến.
Đây được coi là một trong những phán quyết tệ hại nhất lịch sử tư pháp Hoa Kỳ cùng với án lệ Plessy. Phán quyết này mang màu sắc tư tưởng chính trị hiện thời phản ánh đúng xã hội Hoa Kỳ lúc đó. Được xếp vào một trong những án lệ quan trọng nhất lịch sử Hoa Kỳ đánh dấu một cột mốc mới cho tương lai nội chiến.
Sự Kiện Án Lệ Scott
Chủ nô của Dred Scott là John Emerson ở tiểu bang Missouri. Năm 1833 Emerson được quân đội điều động, ông mang theo Scott từ Missouri đến Illinois một tiểu bang tự do không có chế độ nô lệ và cuối cùng là đến vùng lãnh thổ Wiscosin (vùng tự do). Trong thời gian đó Scott gặp gỡ và cưới bà Harriet Robinson năm 1838. Sau đó, đầu năm 1840 ông và vợ trở về Missouri cũng mang theo Scott. Emerson mất năm 1843 ở chính tiểu bang Missouri.
Scott sau cái chết của chủ, ông quyết tâm tìm lại thân phận tư do của mình, đã nhiều lần muốn chuộc lại khế ước bán thân nhưng bà Harriet Emerson vợ của chủ nô Scott trùng tên với vợ ông đã từ chối không cho chuộc lại khế ước bán thân. Năm 1846, được sự giúp đỡ của luật sư có tư duy muốn xóa bỏ chế độ nô lệ Scott đã kiện bà Harriet lên Tòa St Louis để tìm được tự do vì đang định cư ở bang tự do và vùng lãnh thổ tự do. Chỉ khi vụ kiện được thụ lý vấn đề xã hội mới được nhìn nhận thể hiện sự chia rẽ lớn. Đây là một vụ việc bất thường chưa từng có trong tiền lệ trước thời nội chiến, mong muốn của người nô lệ được tự do.
Vụ việc kéo dài vài năm mới có đưa ra phán quyết cuối cùng. Năm 1850 Tòa sơ thẩm tuyên Scott được tự do không mang thân phận nô lệ, nhưng năm 1852 Tòa thượng thẩm Missouri đảo ngược bản án đồng thời xóa bỏ học thuyết tồn tại ở tiểu bang này “one free, always free”. Vợ ông Emerson rời bỏ Missouri trao quyền tài sản lại cho em trai Emerson là John F.A Sanford công dân bang New York. Nên luật sư của Scott đã tiếp tục kiện đến Tòa phúc thẩm khu vực, Tòa phúc thẩm khu vực ra phán quyết ủng hộ Sanford. Đặc biệt hơn vụ kiện này đã lên đến Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ phán quyết trước hai ngày nhận chức của Tổng thống James Buchanan tháng 2 năm 1857.
Phán Quyết Án Lệ Scott
Chánh Ánh Roger Brooke Taney đã đưa ra ý kiến tranh biện được coi là tệ hại nhất lịch sử ngành tư pháp Hoa Kỳ. Loại bỏ các tiền lệ, xóa những đóng góp ghi nhận của lịch sử. Đưa ra áp đặt cứng nhắc không linh hoạt giải thích Hiến Pháp. Phủ nhận đặc quyền, sức mạnh của Hiến Pháp đưa ra giải thích mập mờ. Ông thừa nhận người Mỹ gốc Phi có thể trở thành công dân ở một số bang đặc biệt thậm chí có quyền bầu cử. Nhưng ông từ chối cho rằng công dân tiểu bang không có nghĩa là công dân Hoa Kỳ. Người Mỹ gốc Phi không có quyền kiện ra Tòa án liên bang vì không có tư cách công dân của Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ. Vì thế Tối Cao Pháp Viện đã bác đơn kiện của Scott vì thiếu tư cách lẫn tòa án liên bang thiểu thẩm quyền xử lý.
Ông giải thích ý nghĩa của Hiến Pháp theo cách, nếu là một công dân được một tiểu bang công nhận thì Hiến pháp yêu cầu phải được các bang khác công nhận thì mới được hưởng toàn bộ quyền công dân Điều 4 khoản 2 bao gồm quyền kiện ra Tòa liên bang. Điều 3 Hiến Pháp quy định thẩm quyền Tòa liên bang nhưng không nhắc đến quyền công dân liên bang.
Dù lập luận không hợp lý và chỉ dừng lại ở đây thì vụ án chỉ khép lại là Scott không được tự do. Nhưng Taney đã tiếp tục áp đặt thẩm quyền tư pháp đề ra hướng giải quyết vấn đề nô lệ. Tòa án thông qua chính sách quyết định Scott không được tự do và Quốc Hội đã vượt quá thẩm quyền trong Thỏa Hiệp Missouri khi tuyên bố xóa bỏ chế độ nô lệ ở một vùng đất chỉ là lãnh thổ chưa chính thức. Trong thỏa hiệp này cộng với Đạo Luật Kansas-Nebraska 1854 cho phép mỗi vùng lãnh thổ gia nhập liên bang chấp nhận là bang tự do hay bang ủng hộ nô lê.
Theo Chánh Ánh Taney việc viện dẫn Hiến Pháp với các vùng lãnh thổ là duy ý chi, tư duy của những người xóa bỏ nô lệ không phải Hiến Pháp quy định.Scott cũng không thể yêu cầu quyền tự do dù là công dân bang Illinois hay Wiscosin. Khi trở về Missouri thì sự tự do của Scott lệ thuộc vào luật lệ địa phương.
Taney lập luận ông bản thân đã tự giới hạn kiểm soát tránh tác động vào các phán quyết của Tòa liên bang, các quyết định do Tòa các dưới phụ thuộc vào ý chí pháp luật của tiểu bang. Sự khác biệt về thẩm quyền và vì pháp luật Missouri không cho phép người da đen được tự do nên không thể áp dụng. “Nhân Dân” được hiểu là những người đem lại lợi ích, bảo vệ chính phủ mới lúc thành lập. Với lập luận ông trở thành chánh án ghi vào điểm tối cho ngành tư pháp Hoa Kỳ.
Hai Thẩm Phán phản đối và chỉ trích là ông John McLean và Benjamin R. Curtis, không đồng ý với lập luận của Chánh án. Thẩm phán Curtis đưa ra ý kiến trong khi nhiều nơi đã cho phép người da đen có quyền bầu cử. Công dân sinh ra ở các bang New Hampshire, Massachuseets, New York, New Jersey và North Carolina dù trước đó từng là bang ủng hộ nô lệ nhưng đã thay đổi công nhận quyền công dân của người nô lệ. Một quốc gia không thể khước từ quyền công dân của người dân mọi người đều công bằng.
Tư duy sử dụng nô lệ bùng nổ, phát triển mạnh sau phán quyết các bang miền Nam xem đây là chiến thắng lớn trong chính trường đầy chia rẽ của Hoa Kỳ. Nhưng không biết rằng đây là phán quyết thổi bùng cho nội chiến sắp tới. Trong khi đó các bang miền Bắc phản đối, giận dữ nhiều quan chức và lập pháp yêu cầu luận tội Taney buộc ông từ chức vì chà đạp lên Hiến Pháp cố tình hiểu sai tinh thần Hiến Pháp.
Tòa án ở các bang miền Bắc phản đối phán quyết trên từ chối áp dụng án lệ này. Cùng lúc đó Tòa cấp cao tiểu bang Maine đã tuyên bố người da đen có quyền bầu cử cấp bang và cấp liên bang. Tòa Thượng thẩm Ohio tuyên phán quyết các nô lệ được sự đồng ý từ chủ nô sẽ được tự do và khi trở về các bang có luật nô lệ vẫn sẽ là người tự do. Tòa phúc thẩm khu vực New York phán quyết vụ án tượng tự cho phép người nô lệ được tự do bất cứ ai vào vùng đất tự do họ được hưởng quyền công dân.
Nhưng cuối cùng Dred Scott và vợ cùng được tự do nhưng không phải qua con đường Tòa án và pháp lý. Họ được chủ nô đầu tiên của họ (người đã bán cho gia đình Emerson) mua lại và trả lại tự do năm 1857. Scott chế một năm sau đó do bệnh lao.
Đa Số Phán Quyết
Thiểu Số Phán Quyết
Dịch và Cải Biên: La Mạnh Nhất
Sources: https://www.britannica.com/event/Dred-Scott-decision
https://www.oyez.org/cases/1850-1900/60us393