Phiên tòa xét xử William Armstrong bị buộc tội giết người trở thành vụ kiện nổi tiếng nhất của Abraham Lincoln với vai trò Luật sư. Trước khi trở thành một trong các vị Tổng thống vĩ đại nhất của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, ông là một luật sư nổi tiếng hành nghề ở bang Illinois.
Trong vụ án sơ thẩm xử William Armstrong, luật sư Lincoln đã chứng minh được nhân chứng tuyên thệ nhìn thấy William Armstrong giết người là hoàn toàn nói dối. Bằng cách đưa ra bằng chứng lịch Niên giám chứng minh được ngày trăng không tồn tại.
Khi còn trẻ Lincoln làm qua rất nhiều nghề trong đó có nghề đốn củi nuôi sống bản thân ở thị trấn New Salem, Illinois. Sau đó vừa học luật vừa làm thêm tại tiệm tạp hóa, một ngày kia có một người đàn ông tên Jack Armstrong đã thách thức ông đấu đô vật tay đôi vì nghe nói Lincoln có sức khỏe rất tốt có thể đốn rất nhiều củi. Lincon đã thắng , sau đó cả hai trở thành bạn thân của vợ chồng Jack Armstrong và Hannah có một người con tên là William Armstrong mỗi khi ông đến nhà thăm Jack thường hay ru cậu bé này ngủ.
Lincoln sau khi dời đi khỏi New Salem đến Springfield, Illinois hành nghề luật. Nhanh chóng nổi tiếng và thành công trong sự nghiệp luật sư lẫn, chính trị. Hơn 20 năm sau, năm 1857 Lincoln nghe được William Armstrong biệt danh “Duff” bị cáo buộc giết người. Trong cáo trạng Duff Armstrong đã giết Jame Preson Metzker vào đêm 29 tháng 8 năm 1857. Lúc này Jack Armstrong đã mất, chỉ còn bà hóa phụ Hannah. Lincoln đã viết thư gửi cho bà muốn đứng ra bào chữa cho William:
Tôi đã nghe chị đang gặp chuyện rắc rối, thằng bé con chị bị bắt vì tội giết người. Thật khó tin rằng rất có thể nó sẽ bị cáo buộc giết người. Tôi lo lắng thằng bé nên có một cuộc xét xử công bằng, vởi lòng cảm kích và biết ơn sâu sắc anh chị đã đối xử rất tốt với tôi. Tôi mong muốn từ tận đáy lòng muốn đứng ra làm luật sư bào chữa cho thằng bé.
I have just heard of your deep affliction, and the arrest of your son for murder. I can hardly believe that he can be capable of the crime alleged against him. It does not seem possible. I am anxious that he should be given a fair trial at any rate; and the gratitude for your long continued kindness to me in adverse circumstances prompts me to offer my humble service gratuitously in his behalf.
Lincoln đi đến thị trấn Beardstown, Illinois, nơi đang giam giữ Armstrong để hỏi về vụ việc. Phiên Tòa sơ thẩm diễn ra ngày 08 tháng 05 năm 1858. Lincoln làm luật sư bào chữa, hai công tố viên là Hugh Fullerton và J. Henry Shaw, thẩm phán là James Harriot.
Công tố viên dựa vào lời khai của nhân chứng là Charles Allen, người khai vào đêm ngày 29 tháng 8 năm 1857 thấy Duff Armstrong đánh Metzker hôm đó trăng tròn rất sáng. Theo những gì nhân chứng khai, ông rất bình tĩnh không nói gì, không phản ứng gì với lời khai của nhân chứng tại Tòa. Trong khi đó ông bình thản ngồi dựa lưng vào ghế đầu nhìn về phía sau. Đôi lúc ông thay đổi nhìn lên trần nhà vào một khoảng không vô định.
Khi đến lượt mình chất vấn nhân chứng, ông đã hỏi nhân chứng Allen kể lại chi tiết toàn bộ vụ việc xảy ra ngày hôm đó. Allen đã khẳng định hôm đó ngày 29 tháng 8 năm 1857 trăng tròn nên nhìn thấy rất rõ ở khoảng cách 150 feet (khoảng 45,72m) thấy Armstrong giết Metzker. Nhân chứng còn khẳng định sự việc xảy ra lúc 11 giờ khuya.
Ngay lập Lincoln xin phép thẩm phán Harriot cho phép ông mang cuốn lịch niên giám 1857 vào phòng xét xử. Thẩm phán đồng ý cho phép ông chứng minh lập luận cử mình. Lincoln đã nhờ Allen được cuốn lịch niên giám ngày 28 tháng 8 năm 1857. Không có trăng tròn, thực tế không có trăng vào lúc 11 giờ tối. Nên không thể nhìn thấy bất cứ thứ gì ở khoảng cách 50m(150ft) chứng minh Allen đã cho lời khai không đúng sự thật.
Phiên tòa xét xử sơ thẩm kết thúc trong một ngày. Thẩm phán Harriot cho phép Bồi thẩm đoàn xem cuốn lịch niên giám và đưa ra nhận định về lời khai man của Allen. Sau một phiên Tòa gây ấn tượng mạnh, tranh luận quá vững chắc đưa ra chứng cứ quá hợp lý. Trong lúc Bồi thẩm đoàn bỏ phiếu luận tội, ông đoán họ sẽ thả Armstrong trước bình minh. Ông đoán đúng chỉ sau một vòng bỏ phiếu, Bồi thẩm đoàn đã tuyên Armstrong vô tội.
Lincoln thắng được vụ kiện nhờ vào việc chấp thuận của thẩm phán Harriot xem xét điều kiện thực tế trong cuốn lịch niên giám. Dựa vào dữ kiện khoa học để xem xét vụ án thủ tục này từ đó tồn tại đến ngày nay
Đây được xem là một trong những vụ án nổi tiếng nhất của ông trước khi lên làm tổng thống. Ông cũng không lấy phí luật sư trọng vụ kiện này. Cho thấy ông biết ơn sự giúp đỡ từ ngày xa xưa
Dịch và cải biên: La Mạnh Nhất
Sources: https://www.encyclopedia.com/law/law-magazines/duff-armstrong-trial-1858